Đó là chỉ đạo của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại hội nghị toàn quốc đánh giá kết quả thực hiện Kết luận số 120-KL/TW của Bộ Chính trị về tiếp tục đẩy mạnh, nâng cao chất lượng, hiệu quả việc xây dựng và thực hiện Quy chế dân chủ ở cơ sở do Ban Chỉ đạo Trung ương về thực hiện Quy chế dân chủ ở cơ sở tổ chức sáng 16/7, tại Trụ sở Trung ương Đảng.

Dự Hội nghị có Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Tòng Thị Phóng; các đồng chí Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng: Trưởng Ban Tổ chức Trung ương Phạm Minh Chính; Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương Võ Văn Thưởng; Trưởng Ban Dân vận Trung ương, Trưởng Ban Chỉ đạo Trung ương thực hiện Quy chế dân chủ ở cơ sở Trương Thị Mai; Trưởng Ban Kinh tế Trung ương Nguyễn Văn Bình; Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành ủy Hà Nội Hoàng Trung Hải; các đồng chí Bí thư Trung ương Đảng: Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Hòa Bình; Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Trần Thanh Mẫn; Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Thủ tướng Chính phủ Vũ Đức Đam cùngcác đồng chí Ủy viên Trung ương Đảng, lãnh đạo các ban, bộ, ngành cơ quan Trung ương; các đồng chí bí thư, phó bí thư thường trực, trưởng ban dân vận các tỉnh ủy, thành ủy trong cả nước.

Kết quả thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở có nhiều tiến bộ, đi vào chiều sâu

Báo cáo do đồng chí Trần Thị Bích Thủy, Phó Trưởng Ban Dân vận Trung ương, Phó Trưởng Ban Chỉ đạo Trung ương về thực hiện Quy chế dân chủ ở cơ sở và các ý kiến phát biểu tại Hội nghị đánh giá. Trong quá trình triển khai thực hiện Kết luận số 20-KL/TW, các cấp ủy đảng, chính quyền MTTQ, các tổ chức chính trị- xã hội tiếp tục quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện các chủ trương của Đảng, pháp luật của Nhà nước về quy chế dân chủ ở cơ sở gắn với thực hiện các chỉ thị, nghị quyết của Đảng, Quốc hội, Chính phủ về phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo quốc phòng, an ninh, xây dựng chỉnh đốn Đảng, xây dựng hệ thống chính trị tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả, đẩy mạnh phòng, chống tham nhũng, lãng phí, các phong trào thi đua yêu nước, các cuộc vận động xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh, xây dựng đời sống văn hóa. Công tác tuyên truyền, tập huấn cán bộ, công tác kiểm tra, giám sát, sơ kết, tổng kết và kiện toàn ban chỉ đạo đã được các cấp ủy quan tâm chỉ đạo. Các cơ quan, địa phương, đơn vị, doanh nghiệp tiếp tục sửa đổi, bổ sung và hoàn thiện pháp luật, các nội quy, quy chế, quy ước, hương ước phù hợp với quy định của pháp luật và tình hình phát triển của đất nước. Hoạt động của Ban Chỉ đạo Trung ương và nhiều địa phương có những đổi mới, nhất là trong công tác tuyên truyền, kiểm tra và tổ chức hội nghị chuyên đề. Nhận thức về dân chủ và thực hành dân chủ của cấp ủy, chính quyền, MTTQ, các tổ chức chính trị - xã hội, người đứng đầu đơn vị, cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức và nhân có nhiều chuyển biến.

Kết quả thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở có nhiều tiến bộ, đi vào chiều sâu. Trong 3 loại hình cơ sở thì thực hiện quy chế dân chủ nền nếp, chất lượng, hiệu quả nhất là ở xã, phường, thị trấn; thực hiện khá nền nếp trong hoạt động cơ quan hành chính nhà nước, trong đơn vị sự nghiệp công lập. Dân chủ đại diện được phát huy, dân chủ trực tiếp được mở rộng; phương châm “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra” được cụ thể hóa trên nhiều lĩnh vực ở cơ sở. Cơ chế “Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, nhân dân làm chủ” tiếp tục được thực hiện đồng bộ, cụ thể hơn và đạt hiệu quả.

Cùng với đó, các cấp ủy đảng tiếp tục đổi mới phương thức lãnh đạo, mở rộng dân chủ trong Đảng, ban hành nhiều quy định, quy chế cụ thể hóa phương châm trong công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng, xây dựng quy chế để nhân dân giám sát chặt chẽ cán bộ, đảng viên, trực diện đấu tranh phòng chống tham nhũng, lãng phí…

Báo cáo đánh giá, việc thực hiện Quy chế dân chủ ở cơ sở đã góp phần phát huy được vai trò, tiềm năng, sức sáng tạo của nhân dân tham gia bàn bạc những công việc của địa phương, đất nước; góp ý kiến xây dựng chính sách, pháp luật, hương ước, quy ước, góp ý xây dựng Đảng, chính quyền, tham gia giám sát hoạt động của cán bộ, công chức, đảng viên ở khu dân cư. Bầu không khí dân chủ trong Đảng, trong xã hội được mở rộng, tạo khí thế phấn khởi, khích lệ các tầng lớp nhân dân đẩy mạnh các phong trào thi đua, góp phần đưa đất nước vượt qua khó khăn, giành được những thành tựu to lớn trong phát triển kinh tế - xã hội, cải thiện và nâng cao đời sống nhân dân; bảo đảm quốc phòng, an ninh; xây dựng Đảng, chính quyền và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh…

Quốc hội, HĐND tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng hoạt động. Công tác quản lý, điều hành của Chính phủ và chính quyền các cấp chuyển biến mạnh theo hướng gần dân, sát dân, vì dân phục vụ, công khai, minh bạch, cầu thị tiếp thu ý kiến đóng góp của nhân dân… Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị-xã hội đã bám sát nhiệm vụ chính trị, gắn liền với thực tiễn cuộc sống, quan tâm nhiều hơn đến quyền, lợi ích hợp pháp của đoàn viên, hội viên và nhân dân… Vai trò của truyền thông tiếp tục được tăng cường, chất lượng công tác thông tin, tuyên truyền được nâng lên đã tạo điều kiện cho nhân dân tiếp cận thông tin, nhất là các chính sách có liên quan trực tiếp để người dân hiểu rõ, bày tỏ tâm tư, nguyện vọng và thực hiện đúng, đầy đủ các quyền, trách nhiệm, nghĩa vụ công dân, tích cực tham gia xây dựng, thực hiện và giám sát việc thực hiện quy chế dân chủ ở sơ sở, xây dựng hệ thống chính trị và hưởng ứng các phong trào thi đua yêu nước.

Báo cáo cũng nêu phương hướng, giải pháp thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở trong thời gian tới, đó là quán triệt quan điểm của Đảng, tư tưởng Hồ Chí Minh về dân chủ, tiếp tục phát huy dân chủ xã hội chủ nghĩa, đảm bảo thực hiện quyền làm chủ của nhân dân trong tình hình mới.

Theo đó, các cấp, các ngành, các cơ quan, đơn vị từ Trung ương đến địa phương tiếp tục phát huy dân chủ, nhất là dân chủ trực tiếp ở cơ sở nhằm khai thác tiềm năng, lợi thế, sức mạnh trong dân; đưa việc thực hiện dân chủ ở cơ sở trở thành một trong những nhiệm vụ trọng tâm, thường xuyên của các cấp ủy đảng, chính quyền, MTTQ, các tổ chức chính trị - xã hội. Tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp ủy đảng, đề cao trách nhiệm tổ chức thực hiện các cấp chính quyền, đặc biệt là trách nhiệm, sự gương mẫu của người đứng đầu cấp ủy, chính quyền, cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp trong việc xây dựng và thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở. Tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật; đẩy mạnh, nâng cao chất lượng, hiệu quả và độ đồng đều về thực hiện quy chế dân chủ ở các loại hình cơ sở.

Cùng với đó, nâng cao vai trò, trách nhiệm của MTTQ, các tổ chức chính trị - xã hội trong thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở, giám sát, phản biện xã hội, góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền, phát huy quyền làm chủ của nhân dân trong tham gia các cuộc vận động, phong trào thi đua yêu nước ở địa phương, cơ sở. Gắn xây dựng và thực hiện quy chế dân chủ với phát triển kinh tế- xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh, giữ vững an ninh trật, an toàn xã hội, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân; phát huy sức mạnh đoàn kết dân tộc; thúc đẩy sự nghiệp đổi mới, công nghiệp hóa, hiện đại hóa, xây dựng đất nước dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh.

Nêu cao vai trò của người đứng đầu cấp uỷ, chính quyền các cấp, cơ quan, đơn vị trong thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở

Phát biểu tại hội nghị, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nhấn mạnh, hội nghị đã có nhiều ý kiến đóng góp rất tâm huyết, sâu sắc, sát với tình hình thực tế. Cơ bản tán thành nội dung báo cáo và đánh giá cao các ý kiến phát biểu tại Hội nghị, Tổng Bí thư cho biết: cách đây hơn 20 năm, tháng 6/1997, Hội nghị lần thứ ba Ban Chấp hành Trung ương Đảng khoá VIII đã ra Nghị quyết về phát huy quyền làm chủ của nhân dân, tiếp tục xây dựng Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong sạch, vững mạnh. Tiếp sau đó, ngày 18/02/1998, Bộ Chính trị khoá VIII đã ra Chỉ thị 30 về xây dựng và thực hiện Quy chế dân chủ ở cơ sở để cụ thể hoá Nghị quyết Trung ương 3 khoá VIII về phát huy quyền làm chủ của nhân dân, coi đây là một khâu quan trọng và cấp bách để phát huy quyền làm chủ của nhân dân ở cơ sở - nơi trực tiếp thực hiện mọi chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước; nơi thực hiện quyền dân chủ của nhân dân một cách trực tiếp và rộng rãi nhất.

Thể chế hoá các chủ trương, quan điểm của Chỉ thị 30, các cơ quan Nhà nước đã ban hành nhiều văn bản quy phạm pháp luật nhằm đẩy mạnh thực hiện dân chủ ở cơ sở. Bộ Chính trị, Ban Bí thư cũng đã nhiều lần sơ kết, tổng kết, ban hành các văn bản lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện phù hợp với từng giai đoạn. Gần đây nhất, ngày 07/01/2016, Bộ Chính trị khoá XI đã ban hành Kết luận 120 về tiếp tục đẩy mạnh, nâng cao chất lượng, hiệu quả việc xây dựng và thực hiện Quy chế dân chủ ở cơ sở.

Thực hiện các chỉ thị, kết luận của Đảng và các văn bản quy phạm pháp luật của Nhà nước, thời gian qua, nhất là trong những năm gần đây, việc thực hiện Quy chế dân chủ ở cơ sở đã có nhiều chuyển biến tích cực. Nhận thức về dân chủ và thực hành dân chủ của cấp uỷ, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội, cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức và các tầng lớp nhân dân ngày càng được nâng lên. Thực hiện cải cách hành chính, nhất là cải cách thủ tục hành chính có nhiều chuyển biến. Công tác đối thoại, tiếp công dân, xử lý đơn, thư khiếu nại, tố cáo và những kiến nghị, nguyện vọng chính đáng, hợp pháp của người dân, doanh nghiệp được quan tâm hơn trước. Tinh thần, thái độ phục vụ nhân dân, đạo đức công vụ của đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức có tiến bộ. Ban Thanh tra nhân dân, Ban Giám sát đầu tư của cộng đồng, tổ hoà giải ở cơ sở nhiều nơi hoạt động khá hiệu quả, phát huy được dân chủ trực tiếp của nhân dân tại địa bàn dân cư…

Theo Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng: Có được những kết quả nêu trên là do các cấp uỷ, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội đã quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo, triển khai thực hiện; đẩy mạnh tuyên truyền, quán triệt và tổ chức thực hiện các chủ trương của Đảng, pháp luật của Nhà nước về xây dựng và thực hiện Quy chế dân chủ ở cơ sở; các tầng lớp nhân dân đồng tình ủng hộ, hưởng ứng và tích cực tham gia. Đặc biệt là, Ban Chỉ đạo Trung ương thực hiện Quy chế dân chủ ở cơ sở và ban chỉ đạo các cấp đã có nhiều cố gắng, tích cực hoạt động, đề cao trách nhiệm tham mưu với cấp uỷ trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện; tăng cường kiểm tra, hướng dẫn, trao đổi kinh nghiệm theo các cụm, khu vực để nhân rộng các mô hình tốt, cách làm hay, chấn chỉnh, uốn nắn những biểu hiện lệch lạc, yếu kém.

Tuy nhiên, Tổng Bí thư cũng chỉ rõ, bên cạnh những kết quả đạt được, chúng ta cũng cần thẳng thắn chỉ ra những hạn chế, yếu kém như: Công tác tuyên truyền, phổ biến, quán triệt các chủ trương, chính sách, pháp luật về Quy chế dân chủ ở một số địa phương, cơ quan, đơn vị chưa kịp thời; nhiều nơi thực hiện còn mang tính hình thức, đối phó. Việc công khai các nội dung liên quan ở nhiều địa phương, cơ sở chưa đầy đủ, chưa tạo thuận lợi cho người dân tiếp cận thông tin. Việc phát huy vai trò, trách nhiệm của nhân dân tham gia bàn và quyết định các vấn đề của địa phương, giám sát, góp ý xây dựng Đảng, chính quyền ở một số nơi còn hạn chế.

“Lâu nay, nhiều nơi cứ nói là thực hiện dân chủ, nhưng thực chất là người đứng đầu cơ quan, đơn vị ở đó vẫn mượn danh hoặc nhân danh tập thể để hợp thức hoá những quyết định, ý chí chủ quan của cá nhân mình. Một số người có chức, có quyền còn quan cách, gia trưởng, thậm chí có những cá nhân và tập thể trù dập, ức hiếp quần chúng”. Tổng Bí thư chỉ rõ.

Từ việc chỉ ra những mặt hạn chế còn tồn tại, thống nhất cao với những phương hướng, nhiệm vụ và các giải pháp đã được nêu trong Báo cáo, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nhấn mạnh thêm một số nhiệm vụ đẩy mạnh việc thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở trong thời gian tới. Các cấp uỷ đảng, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể cần tiếp tục quán triệt sâu sắc, nhận thức đầy đủ và toàn diện hơn nữa các quan điểm chỉ đạo của Chỉ thị 30 và Kết luận 120 của Bộ Chính trị và các văn bản liên quan của Đảng, Nhà nước; tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo việc xây dựng và thực hiện Quy chế dân chủ tại từng địa phương, cơ quan, đơn vị, bảo đảm thực chất và hiệu quả; Phải làm sao để việc thực hiện Quy chế dân chủ và phát huy dân chủ trở thành công việc thường xuyên, liên tục, là động lực phát triển kinh tế - xã hội, là điều kiện để chăm lo tốt hơn đời sống, lợi ích, hạnh phúc của nhân dân, thực hiện công bằng xã hội, sống có văn hoá, nghĩa tình, bảo đảm an ninh, an sinh xã hội, tạo động lực cho các phong trào hành động cách mạng của quần chúng, tham gia phát triển đất nước nói chung và từng địa bàn, cơ quan, đơn vị nói riêng.

Cùng với đó, các cơ quan hành chính nhà nước, chính quyền các cấp cần tiếp tục nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước, bảo đảm chính sách, pháp luật được thực thi có hiệu quả. Tập trung chỉ đạo, điều hành thực hiện các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, không ngừng nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của các tầng lớp nhân dân, thực hiện tốt chính sách an sinh xã hội. Đẩy mạnh cải cách hành chính, tạo thuận lợi để nhân dân thực hiện các thủ tục hành chính, ứng dụng mạnh mẽ công nghệ thông tin. Thực hiện nghiêm túc việc tiếp công dân, tăng cường đối thoại, quan tâm giải quyết những kiến nghị, nguyện vọng hợp pháp, chính đáng của nhân dân, giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo, không để phát sinh các điểm nóng, vụ việc phức tạp, kéo dài. Nâng cao đạo đức công vụ, chất lượng phục vụ nhân dân của đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức; xây dựng chính quyền thật sự thân thiện, gần dân, trọng dân và vì dân.

Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội cần thực hiện tốt vai trò giám sát và phản biện xã hội, nhất là những vấn đề có liên quan trực tiếp đến quyền, lợi ích của nhân dân. Các cơ quan chức năng, Ban Chỉ đạo thực hiện Quy chế dân chủ, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể cần tiếp tục đẩy mạnh thông tin, tuyên truyền, nâng cao nhận thức của các tầng lớp nhân dân về các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; tuyên truyền về mục đích, ý nghĩa, tầm quan trọng của việc thực hiện Quy chế dân chủ ở cơ sở, giúp nhân dân thấy rõ quyền lợi của mình, tự giác thực hiện đúng trách nhiệm, nghĩa vụ công dân và quyền dân chủ trực tiếp theo đúng quy định của pháp luật.

Theo Tổng Bí thư, một trong những yếu tố quyết định chất lượng, hiệu quả của việc xây dựng và thực hiện Quy chế dân chủ, đó chính là vai trò của người đứng đầu cấp uỷ, chính quyền các cấp và các cơ quan, đơn vị. Từng đồng chí bí thư cấp uỷ, từ trung ương đến cơ sở, lãnh đạo chủ chốt các cơ quan nhà nước, chính quyền các cấp, các cơ quan, đơn vị phải thật sự phát huy dân chủ trong Đảng, công khai, minh bạch trong điều hành của chính quyền, đề cao vai trò, trách nhiệm, tính tiên phong, gương mẫu của cán bộ, đảng viên, chống quan liêu, cửa quyền, tham nhũng, lãng phí và các hành vi xâm phạm quyền làm chủ của nhân dân. Thường xuyên củng cố, kiện toàn, nâng cao chất lượng hoạt động của Ban Chỉ đạo thực hiện Quy chế dân chủ các cấp. Ở đâu cấp uỷ, tổ chức đảng, người đứng đầu gương mẫu, quan tâm lãnh đạo, tạo điều kiện để Ban Chỉ đạo hoạt động và phát huy tốt vai trò của mình, thì ở đó việc thực hiện Quy chế dân chủ có nền nếp, thực chất và chuyển biến toàn diện, rộng khắp đến từng địa bàn, cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp.

Mặt khác, cần nâng cao chất lượng công tác thông tin tuyên truyền để nâng cao nhận thức của nhân dân, nhất là thông tin về các chính sách, luật pháp liên quan trực tiếp, giúp người dân tự giác thực thi pháp luật và thực hiện tốt quyền dân chủ trực tiếp theo quy định của pháp luật. Chú trọng tuyên truyền các gương điển hình, mô hình tốt về xây dựng và thực hiện Quy chế dân chủ ở cơ sở. Báo chí đưa tin, bình luận phải khách quan, trung thực, đúng bản chất vấn đề, sự việc, định hướng đúng dư luận xã hội.

Tổng Bí thư khẳng định, sau hội nghị này, các cấp uỷ đảng, chính quyền, các ngành, Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể, các cơ quan, đơn vị tiếp tục quán triệt và triển khai đồng bộ, hiệu quả hơn nữa, đưa việc xây dựng và thực hiện Quy chế dân chủ ở các loại hình cơ sở đi vào nền nếp, giành nhiều kết quả mới to lớn hơn, không ngừng phát huy dân chủ, khơi dậy tiềm năng, sức mạnh của nhân dân, tạo động lực thúc đẩy các phong trào thi đua lao động sản xuất, thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội XII của Đảng./.